မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုး တစ်မျိုး စီတိုင်း၌သူတို့နှင့် သက်ဆိုင်သည့် သမိုင်းကြောင်း၊ ယုံကြည် ကိုးကွယ်မှုနှင့်ဓလေ့စရိုက်၊ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းများကိုထင်ဟပ်စေသည့်ယဉ်ကျေးမှုအမွေ အနှစ်များ၊ ရိုးရာအကများ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတိုင်းတွင် ရှိကြ ပါသည်။

ကရင်လူမျိုးတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသနှင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများ၊ ကရင်ပြည်နယ်၊  မွန်ပြည်နယ်၊ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ဧရာဝတီတိုင်း ဒေသကြီး၊ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ မြန်မာထိုင်းနယ်နိမိတ်တစ်လျှောက်တွင် ပြန့်နှံ့နေထိုင်ကြပြီးဇွဲကပင်တောင်သည် ကရင်ပြည်နယ်၏အလှကိုပုံဖော်ထားသကဲ့သို့ ကရင်ရိုးရာဒုံးအကသည်လည်းကရင်လူမျိုးတို့၏ဘဝ၊ အလှနှင့် လူနေမှုစနစ်ကို ထင်ဟပ်ဖော်ကျူးနိုင်သော ရိုးရာအက တစ်ခုဖြစ်သည်။

ကရင်လူမျိုးနွယ်စုများတွင် ရှေးယခင်က ဒုံးအကကို မူလတီထွင်သော မျိုးနွယ်စုမှာ အရှေ့ပိုးကရင်ဖြစ်ပြီး ဒုံးအက၌ တေးသီချင်းများ၊ ဒုံးအကနှင့် ပတ်သက်သော တူရိယာပစ္စည်းများ အရှေ့ပိုးကရင် ဘာသာ စကားများ၏ အခေါ်အဝေါ် အသုံးအနှုန်းများသာရှိသည်။ ဒုံးအကကို ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်သော ပိုးကရင်များ၊  ဗုဒ္ဓဘာသာ အနွယ်ဝင်ဖြစ်သော လဲကယ်၊ တလဂုဏ်တို့ကသာ ကကြ သည်။ ပိုးကရင်ဖြစ်သော် လည်း ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်များသည် ဒုံးအကကို ကလေ့မရှိချေ။