“ကရင်လူမျိုးစုတို့၏ နေထိုင်ရာဒေသနှင့် ရိုးရာဓလေ့ထုံးစံများ”

ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် မှီတင်းနေထိုင်ကြသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများအနက် ကရင်လူမျိုးစုတို့သည် ထင်ရှားသော လူမျိုးစုကြီးတစ်စု ဖြစ်နေပေသည်။ ယနေ့ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူမျိုးကြီးတစ်မျိုးဖြစ်သော ကရင်လူမျိုးတို့သည်နေရာဒေသများနှင့်နိုင်ငံအသီးသီးတို့တွင်ရောက်ရှိနေထိုင်ကြသည်ကိုတွေ့မြင်ရလေသည်။ မြန်မာ နိုင်ငံရှိ အခြားသော တိုင်းရင်းသား လူမျိုးကဲ့သို့ပင် ကရင်လူမျိုးတို့သည် မြန်မာ့သမိုင်းပညာရှင်များ အခြားသောသုတေသီများ၊ရဟန်းရှင်ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများက တိုင်း/နိုင်ငံအများအပြားတွင် ပျံ့နှံ့စွာ နေထိုင်လျှက်ရှိကြသော် လည်း ၎င်းတို့၏ဘာသာစကား၊ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုဓလေ့၊ ဝတ်စားဆင်ယင်ပုံ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ “ထား” ခေါ် သီချင်း(ထာခေါဟ်)ပုံပြင်၊ ကဗျာအလင်္ကာတို့ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းပုံတို့တွင် တူနေကြသည်ကို ထောင့်ရှုခြင်းအားဖြင့်ရဟန်းရှင်လူ၊သမိုင်းပညာရှင်များ၏ကောက်နှုတ်ချက်ဖော်ပြချက်များအားမြစ်ရေအလျင်သည် တားဆီး ၍ရကောင်းသော်လည်း လူမျိုးတစ်မျိုး၏ စီးဆင်းမှုအလျင်သည် မည်သည့်အခါမျှအား တားဆီး၍ မရနိုင်ပေ။ ထို့ကြောင့် ကရင်လူမျိုးတို့သည် အမှန်ပင် လူမျိုးကြီးတစ်ခုမှ ဆင်းသက်လာသည်ဟုပင် ။ 

ကရင်လူမျိုးစုတို့၏ မူလနေထိုင်ရာဒေသနှင့် ဆင်းသက်လာရာ

 ကရင်လူမျိုးစုများ၏ မူလဆင်းသက်လာရာအကြောင်းကို မဖော်ပြမီ၊ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူသားမျိုးနွယ်အကြောင်းကို ဦးစွာဖော်ပြစေလိုပါသည်။ လူသားများစွာကို မျိုးနွယ်တစ်ခုတည်းမှ စတင်ဆင်းသက်ပေါက်ဖွားလာခြင်းဖြစ် သည်။ ထိုလူသားမျိုးနွယ်များ အနွယ်သုံးနွယ်အဖြစ် ခွဲထွက်လာခဲ့လေသည်။  

ထိုမျိုးနွယ်စုများအနက်

                          (၁) ကောကေရှပ်အနွယ် (ဝါ)လူဖြူအနွယ်

(၂)မွန်ဂိုလီးယားအနွယ်(ဝါ)အသားဝါအနွယ်

(၃)နီဂရိုးအနွယ်(ဝါ)လူမဲအနွယ် စသည်တို့များဖြစ်သည်။

မွန်ဂိုလီးယား (ဝါ) လူဝါများမှာ တရုတ်ပြည်နှင့် ဆက်စပ်လျက်ရှိသည့် မွန်ဂိုလီးယားနိုင်ငံတွင် နေထိုင်ကြသူများ ဖြစ်သည်။ မွန်ဂိုလီးယားလူမျိုးဟုခေါ်ဝေါ်ပြီး များသောအားဖြင့် အာရှတိုက်နှင့် တောင်အမေရိကတိုက်တို့တွင် နေထိုင်ခဲ့ကြလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသို့ မူလဆင်းသက်လာရာ လူမျိုးအနွယ်စုကြီး(၃)ခုအနက်မှ ထိုင်းတရုတ်လူမျိုးစုအနွယ်စုထဲတွင်ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင်တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုတို့တွင် ကရင်လူမျိုးများပါဝင်သည် ဟု သုတေသီများ လက်ခံထားကြသည်။ 

၂။ ကရင်လူမျိုးများမြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာရာတွင်

(က) ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်း၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတစ်လျှောက်နှင့် ပဲခူးရိုးမဒေသ တစ်ဝိုက်တွင် ပျံ့နှံ့နေထိုင်ခြင်း

(ခ) အချို့တွင် သံလွင်မြစ်ကြောင်းအတိုင်းလိုက်၍ကုန်းမြင့်ဒေသကိုဖြတ်ကျော်ကာတောင်ငူခရိုင်နှင့် တနင်္သာရီ တောင်တန်းတစ်လျှောက်တွင် ပျံ့နှံ့နေထိုင်ခြင်း၊ 

(ဂ) မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်း၊ ရွှေလီမြစ်ဝှမ်းနှင့် မြစ်ကြောင်းများကို စုန်ဆင်းလျက် ရှမ်းပြည် ကုန်းမြင့်တွင် တစ်ချို့နေထိုင်ကျန်ရစ်ခဲ့ပြီး ကယားပြည်နယ်နှင့် တနင်္သာရီတောင် တန်းမှတဆင့် ယိုးဒယား(ထိုင်း)၊ လာအိုနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံဘက်သို့ ပျံ့နှံ့နေထိုင်သွားခဲ့သည်ဟု သုတေသီများက ယူဆကြပေသည်။ ကရင်လူမျိုးများ ဘေဘီလုံမှ စတင်၍ (တနည်းဗာဗူလုန်) မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသို့ အောက်ပါအတိုင်း ပြောင်းရွှေ့ ဆင်းသက်လာခဲ့ကြလေသည်။

(၁) ဘေဘီလုံမှစတင်ထွက်ခွါ                                          B.C-2234

မွန်ဂိုးလီးယားရောက်                 B.C-2197

(၂) မွန်ဂိုးလီးယားမှစတင်ထွက်ခွါ                  B.C-2017

အရှေ့ပါကစ္စတန်ရောက်                   B.C-2013

(၃) အရှေ့ပါကစ္စတန်မှထွက်ခွါ                     B.C-1866

တိဗက်ရောက်             B.C-1864

(၄) တိဗက်မှထွက်ခွါလာချိန်              B.C-1388

ယူနန်သို့ရောက်ရှိလာချိန်              B.C-1385

(၅) ပထမကြိမ်(သို့)ပထမအသုတ်ယူနန်မှထွက်ခွါလာချိန်        B.C-1285

မြန်မာပြည်သို့(ပ)ကြိမ်(သို့) ပထမအသုတ်ရောက်        B.C-1125

(၆) ယူနန်မှဒုတိယအကြိမ်ထွက်ခွါလာချိန်             B.C-741

မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသို့ ဒုတိယအသုတ်ရောက်ရှိလာချိန်       B.C-739

ဤသို့ဖြင့် ကရင်လူမျိုးစုများသည် ပထမအသုတ်ဘေဘီလုံ(ဗာဗူလုန်)မှ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသို့ ရောက်ရှိချိန် နှစ်ပေါင်း(၁၁၀၉)နှစ်ကြာ ဆင်းသက်လာခဲ့ ရလေသည်။ (ပထမအသုတ်ကြာချိန်)

ဒုတိယအသုတ်တွင် နှစ်ပေါင်း(၁၄၉၅)နှစ်ကြာအောင် ဆင်းသက်လာခဲ့ရလေသည်။ ယခု လက်ရှိကရင်လူမျိုးစုတို့ အတည်ပြုသုံးစွဲနေသော ကရင်ခုနှစ်သက္ကရာဇ်သည် ယူနန်မှ မြန်မာနိုင်ငံ အတွင်းသို့ ကရင်လူမျိုးစုတို့ ဒုတိယအသုတ်ရောက်ရှိလာသော ခုနှစ်ကို မှတ်ယူခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာပြည်အတွင်းသို့ ဒုတိယအသုတ်ကရင်လူမျိုးစုတို့ ရောက်ရှိလာသော (B.C 739) ခုနှစ်နှင့် လက်ရှိရောက်ရှိနေဆဲ ခရစ်ခုနှစ်သက္ကရာဇ်နှင့် ပေါင်းချုပ်

(ဥပမာ- ကရင်လူမျိုးစုများ နောက်ဆုံးရောက်ရှိသော (B.C -739+ခရစ်နှစ် 2023-2762) သည် ယနေ့ထိတိုင် ကရင်လူမျိုးစုများတို့၏ ခုနှစ်သက္ကရာဇ်ပင် အသုံးပြုနေလေတော့သည်။ ကရင်လူမျိုးစုတို့၏ ရှေးကဗျာ၊ အလင်္ကာများနှင့် ရှေးဟောင်းပုံပြင်များအရ တစ်ချိန်က “ထီ့ဆယ်မယ်ယွာ” ရေထိုးသဲစီးဟု ခေါ်သော အရပ်ဒေသမှာ ကရင်လူမျိုးခေါင်းဆောင်ကြီး “ထော်မဲပါ” ဟူသော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးနှင့်အတူ ယင်းဒေသတွင် နေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟုလည်းကောင်းယံစီမြစ်၊ မဲခေါင်မြစ်၊ သံလွင်မြစ်နှင့် သုံးသွယ်သော မြစ်ဖျားခံရာဒေသသည် ကရင် လူမျိုးများ၏ မူရင်းဒေသဖြစ်သော “ထီ့ဆယ်မယ်ယွာ” ဒေသပင် ဖြစ်ပါတော့သည်။ သုတေသီ များက “ထီ့ဆယ်မယ်ယွာ” သည် တရုတ်ပြည်မြောက်ဘက်ရှိ “ကိုဘီ” (သို့) သဲကန္တာရ ရှိရာ ဒေသများ၌ ဖြစ်တန်ရာသည်ဟု လည်းကောင်း၊ကရင်လူမျိုးစုတို့သည် အာရှအလယ်ပိုင်း မွန်ဂို အမျိုးအနွယ်ကြီးမှ မွန်ဂိုးလီးယား၊ တိဗက်၊ ယူနန်စသည်တို့ကို ဖြတ်ကျော်၍ မြန်မာနိုင်ငံ အတွင်းသို့ အချိန်များစွာ ပို၍ စောစေကာမူ ကရင်လူမျိုးစုတို့သည် မြန်မာတို့ထက် ဦးစွာရောက် ရှိသူများဖြစ်ကြောင်း သုတေသီများ ဖော်ပြကြသည်ကို တွေ့ရှိရလေသည်။ ကရင်လူမျိုးစုတို့သည် သံလွင်မြစ်၊ မဲခေါင်မြစ်အတိုင်း မြောက်မှတောင်သို့ ဆင်းသက်လာကြပြီး အေဒီ၇ရာစုနှင့် ၈ရာစု ခန့်တွင် ရမည်းသင်းနှင့် တောင်ငူခရိုင်၊ ရွှေကျင်၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသဘက် ဆီသို့လည်းကောင်း၊ တဖန်တောင်ဘက်သံလွင်မြစ်ကြောင်းအတိုင်း တနင်္သာရီကမ်းမြောင်ဒေသ ဘက်ဆီသို့လည်း ကောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်းအတွင်းသို့သရေ ခေတ္တရာ မပျက်မီအချိန်ကပင် ဝင်ရောက် နေထိုင်ခဲ့ကြသူများဖြစ်ပြီး ၄င်းတို့က မွန်ဂိုလူမျိုးအနွယ်များဖြစ်သည် ဟုဆိုခြင်းက ပို၍ ခိုင်လုံလျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရပေသည်။ 

မည်သို့ပင်ဆိုစေ ကရင်လူမျိုးစုအပါအဝင် လူမျိုးနွယ်စုတို့တွင် တိဗက်ကုန်းမြင့်မှ တောင်ဘက်သို့ စစ်တောင်းမြစ်၊ သံလွင်မြစ် ၊ ဧရာဝတီမြစ်၊ မဲခေါင်မြစ်စသည်အတိုင်း ဆင်းသက်လာ ကြပြီး မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသို့ အခြားသောတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများတို့နှင့် စည်းလုံးညီညွှတ်စွာ နေထိုင်လာခဲ့ကြသည်ကို ကြည့်ရှုခြင်းအားဖြင့် မူလအစကပင် လူမျိုးစုတစ်နွယ်တည်း ဖြစ်ကြသည်ဟူသော သုတေသီတို့၏ အဆိုပြုချက်သည် ခိုင်လုံလျက်ရှိ နေပေသည်။

ကရင်လူမျိုးစုတို့သည် မူလနေထိုင်ရာ “ထီ့ဆယ်မယ်ယွာ” ဟုခေါ်ဆိုသော (သို့) နေထိုင်ခဲ့ ဘူးသော အရပ်ဒေသသည် တရုတ်ပြည်မြောက်ဘက်ရှိ “ကိုဘီ” သဲကန္တာရရှိရာ လွင်ပြင် ၏ မြောက်ဘက်တည့်တည့်တွင် မွန်ဂိုလီးယားအရပ်ဒေသတည်ရှိသည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ ၎င်းမွန်ဂိုးလီးယားအရပ်ဒေသ၌ နှစ်ပေါင်းများစွာ နေထိုင်လာခဲ့ကြပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသို့ရောက်ရှိလာကြသည်ကို ရှေးလူကြီးအဆက်ဆက်မှ ယနေ့ထိတိုင် အောက်ပါ ရှေးကဗျာ အလင်္ကာတစ်ပုဒ်တွင် တွေ့ရှိရလေသည်။ 

“ဖုံဆိုဒ်ဖေါဟ်အ်ုထါ်မူ.လာ”         (အသံထွက်)  ဖလုံဆိုဖိုး အထိုင်မူ့လာ

“ဟှယ်စာင်းလင်ထီ့ဆေဝ်မေဝ်ယွာ” (အသံထွက်) ဟယ်စိုင်းလောင်ထီ့ဆစ်မီယွာ

“ယိက်ယုဂ်လာ.ထာကဝ်ပီလာ”      (အသံထွက်) ယိုက်ယောက်လားထာကော်ပီလာ။

အဓိပ္ပါယ်ကား ကရင်လူမျိုးစုတို့သည် မူရင်းဌာနီ “ထီ့ဆယ်မယ်ယွာ”မှ ဆင်းသက် လာကြပြီး ကမ္ဘာဦးအစ ကြာ ညောင်းခဲ့လေပြီဟု ဆိုလေသည်။

ဘာသာစကားနှင့်စာပေ

ဝတ်စားဆင်ယင်မှု

ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

အုပ်ချုပ်မှုအစဉ်အလာ

ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု

ဆောင်ရန်

ရှောင်ရန်

မွန်ပြည်နယ်ရှိ ကရင်တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများ၏ ဆင်းသက်လာပုံ

ကရင်တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများသည် မွန်ဂိုးလီးယား ကုန်းပြင်မြင့်များမှတဆင့် မြန်မာနိုင်ငံ အတွင်းသို့ BC ၁၁၂၅၊ BC ၇၄၁၊ BC ၇၃၉ ခုနှစ်များတွင် ဆင်းသက်နေထိုင်လာခဲ့ကြသည်။ ခရစ် သက္ကရာဇ်ကို ကရင်လူမျိုးများ နောက်ဆုံးအသုတ်ဝင်ရောက်ခဲ့သော BC ၇၃၉ ပေါင်းခြင်းသည် ကရင် သက္ကရာဇ်ဖြစ်သည်။ သုတေသီအချို့က ပျူ၊ ကမ်းယံ၊ သက် ဟူသော လူမျိုးများတွင် ကမ်းယံကို ကရင်လူမျိုးဟု သတ်မှတ်သည်ကိုလည်း တွေ့ရှိရသည်၊

နေထိုင်ရာဒေသများ

စကောကရင်လူမျိုးများသည် မွန်ပြည်နယ် ကျိုက်ထို၊ ဘီးလင်း၊ သထုံ၊ ပေါင်၊ ချောင်းဆုံ၊ သံဖြူဇရပ်၊ ကျိုက်မရောနှင့် ရေးမြို့နယ်တို့တွင် ကျေးရွာ၊ ကျေးရွာအုပ်စုအလိုက် နေထိုင်ကြပြီး မော်လမြိုင်နှင့် မုဒုံမြို့နယ်တို့တွင် အခြားတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများနှင့် ရောနှောနေထိုင်ကြသည်။

အရှေ့ပိုးကရင်လူမျိုးများသည် ဘီးလင်း၊ သထုံ၊ ပေါင်၊ ကျိုက်မရော၊ သံဖြူဇရပ်မြို့နယ်များ တွင် ကျေးရွာ၊ ကျေးရွာအုပ်စုအလိုက် နေထိုင်ကြပြီး အခြားမြို့နယ်များတွင် အခြားတိုင်းရင်းသား လူမျိုးများနှင့် ရောနှောနေထိုင်ကြသည်။

ထူးကလိဘောင်တို့သည် သထုံနှင့်ဘီးလင်းမြို့နယ် ဆက်စပ်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြပြီး စကော ကရင်နှင့် အရှေ့ပိုးကရင်စကားကို ရောနှောပြီး ပြောဆိုကြသည်။

သွင်ပြင်လက္ခဏာများ

ရိုးသားပွင့်လင်းပြီး ကတိသစ္စတည်ကြည်ခြင်း၊ ဧည့်ဝတ်ကျေပြွန်ခြင်း၊ အေးချမ်းစွာနေထိုင်လို ခြင်း၊ တောတောင်ထူထပ်ရာဒေသများတွင် အေးချမ်းဆိတ်ငြိမ်စွာနေထိုင်လိုခြင်း၊ ရဲစွမ်းသတ္တိရှိပြီး အတိုက်အခိုက်အသတ်အပုတ်များတွင် ဝါသနာထုံခြင်းများရှိကြသည်။ မေးရိုးကား၍ အတန်ငယ် ပြားသယောင်ရှိကာ တည်ကြည်ခန့်ငြားခြင်းနှင့် သစ္စာရှိပုံသဏ္ဍာန်မျက်နှာပေါ်တွင် ပေါ်လွင်နေ သည်။

ဘာသာစကားနှင့်စာပေ

ဝတ်စားဆင်ယင်မှု

ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

အုပ်ချုပ်မှုအစဉ်အလာ

ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု

ဆောင်ရန်

ရှောင်ရန်

ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးရှိ “ကရင်တိုင်းရင်းသားလူမျိုးဆင်းသက်လာပုံ”

ရှေးကရင်လူကြီးသူမတို့၏ “ထီးခဲ့မယ်” ဟူသောဝေါဟာရစကားအရ ကရင်လူမျိုး တို့သည် လီးယားဒေသက ဆင်းသက်လာကြောင်း အထောက်အထားပင်ဖြစ်ပါသည်။

ကရင်လူမျိုးတို့သည် မွန်ဂိုလီးယားမှ တောင်ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြပြီး မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ တရုတ်ပြည်တို့တွင် ပျံ့နှံ့နေထိုင်ကြကာ အချို့သောကရင်လူမျိုးနွယ်စုများသည် ဗီယက်နမ်၊ လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှားတို့တွင်လည်း နေထိုင်နိုင်ကြောင်း သုံးသပ်နိုင်သည်။

ကရင်လူမျိုးတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ကရင်ပြည်နယ်၊ ကယားပြည်နယ်၊ မွန်ပြည်နယ်၊ ပဲခူးတိုင်း၊ ဧရာဝတီတိုင်း၊ ရှမ်းပြည်နယ်၊ မန္တလေးတိုင်းတို့တွင်လည်း ပျံ့နှံ့စွာ နေထိုင်လျက်ရှိသည်။

ကရင်လူမျိုနွယ်စုများ

၁။ စကောကရင်

၂။ ပိုးကရင်

၃။ ဘွဲ

၄။ ကရင်ဖြူ

၅။ ကယ်ခို

၆။ ကယ်ဘား

၇။ ပလီချီး

၈။ မော်နေဘွာ

၉။ သလာဘွာ

၁၀။ မိုဘွာ ဟူ၍ (၁၀)မျိုးရှိပါသည်။

ကရင်မျိုးနွယ်စုများနေထိုင်ရာဒေသများ

၁။ စကောကရင်တို့သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ ကယားပြည်နယ်၊ မွန်ပြည်နယ်၊ တနင်္သာရီတိုင်း၊ ရန်ကုန်တိုင်း၊ ဧရာဝတီတိုင်း၊  ပဲခူးတိုင်းနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံအနောက်ဘက်ဒေသ။

၂။ ပိုးကရင်(အရှေ့)တို့သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မွန်ပြည်နယ်၊ တနင်္သာရီတိုင်းနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံအနောက်ဘက်ဒေသ။

၃။ ပိုးကရင်(အနောက်)တို့သည် ရန်ကုန်တိုင်းနှင့် ဧရာဝတီတိုင်း။

၄။ ကရင်ဖြူတို့သည် ပျဉ်းမနားမြို့နယ်၊ ရမည်းသင်းမြို့နယ်၊ ပင်လောင်းမြို့နယ်။

၅။ ပကူးကရင်တို့သည် သံတောင်ကြီးမြို့နယ်၊ တောင်ငူမြို့နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်။

၆။ ဘွဲကရင်တို့သည် သံတောင်ကြီးမြို့နယ်။

၇။ ကယ်ဘားကရင်တို့သည် သံတောင်ကြီးမြို့နယ်၊ ပျဉ်းမနားမြို့နယ်။

၈။ ကယ်ခိုကရင်တို့သည် သံတောင်ကြီးမြို့နယ်နှင့် တောင်ငူမြို့နယ်။

၉။ မော်နေဘွာကရင်တို့သည် သံတောင်ကြီးမြို့နယ်နှင့် တောင်ငူမြို့နယ်။

၁၀။ ပရက်ကရင်တို့သည် သံတောင်ကြီးမြို့နယ်နှင့်ကယားပြည်နယ်။

၁၁။ ပလေချီးနှင့် မိုဘွာတို့သည် သံတောင်ကြီးမြို့နယ်။

၁၂။ သလာဘွာတို့သည် ကျောက်ကြီးမြို့နယ်။

၁၃။ ယင်းတော်၊ ယင်းနက်၊ ယင်းကြား၊ ယင်းတလဲတို့သည် ကယားပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း။

၁၄။ ပဒေါင်တို့သည် သံတောင်ကြီးမြို့နယ်၊ ကယားပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း။

၁၅။ တောင်သူ(ပအိုဝ်း)တို့သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မွန်ပြည်နယ်၊ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းနှင့် ပဲခူးတိုင်း။

၁၆။ ကရင်နီ(ကယား)တို့သည် ကယားပြည်နယ်တို့တွင်အသီးသီးနေထိုင်ကြသည်။

ဘာသာစကားနှင့်စာပေ

ဝတ်စားဆင်ယင်မှု

ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

အုပ်ချုပ်မှုအစဉ်အလာ

ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု

ဆောင်ရန်

ရှောင်ရန်