ခူမီး(ချင်း)လူမျိုးတို့သည်တောင်ယာလုပ်ငန်းဖြင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုကြရသည်ဖြစ်ရာ တောင်ယာနတ်ပူဇော်ခြင်း၊ ကောက်သစ်စားပွဲ၊ တအိုက်စားပွဲ (ခ) ကောက်သိမ်းပွဲနှင့် နှစ်သစ်ကူးပွဲစသည်ဖြင့် အချိန် ရာသီ အလိုက် ပွဲတော်များကို ကျင်းပကြလေသည်။ခူမီး(ချင်း)ဘိုးဘေးတို့သည် နက္ခတ်တာရာများနှင့် နေ့ရက်၊ လအမည်များကို သတ်မှတ်မှည့်ခေါ်ကြရာ၌ လအမည်များကို အောက်ပါ အတိုင်းမှည့်ခေါ်ကြပေသည်။

စဉ် အစဉ် လိုက် ခူမီးလအမည် အင်္ဂလိပ် လအမည် မြန်မာလ အမည်

၁ နှစ်ဆန်း/ပထမ လီလုလို(Lilu Lo) ဒီဇင်ဘာလ နတ်တော်လ

၂ ဒုတိယလ တရမ်လို(Tara mo) ဇန်နဝါရီလ ပြာသို

၃ တတိယလ ဒီတိုးလို(9dito Lo) ဖေဖော်ဝါရီ တပို့တွဲလ

၄ စတုတ္ထလ ဒီပွီးလို(Dipui Lo) မတ်လ တပေါင်းလ

၅ ပဉ္စမလ ပရောက်လို(Parau) ဧပြီလ တန်ခူးလ

၆ ဆဌမလ ဆမ်မောက်လို (Sau Lo) မေလ ကဆုန်လ

၇ သတ္တမလ ပေါက်ဟူလို (Pauu Lo) ဇွန်လ နယုန်လ

၈ အဌမလ ပရိုက်လို (Parai Lo) ဇူလိုင်လ ဝါဆိုလ

၉ နဝမလ ကောက်လို (Kau Lo) ဩဂုတ်လ ဝါခေါင်လ

၁၀ ဒဿမလ ကာဖိုလို (Kapho Lo) စက်တင်ဘာလ တော်သလင်းလ

၁၁ ဧကဒဿမလ ကစ်လို   (Kiep LO) အောက်တိုဘာလ သီတင်းကျွတ်လ

၁၂ ဒွာဒသမလ တလန်ငွေလို (Tlang ngawi Lo) နိုဝင်ဘာလ တန်ဆောင်မုန်းလ

ခူမီး (ချင်း)လူမျိုးတို့သည် နှစ်ဆန်းပထမလကို လီ လု လို (Lilu Lo) ဟု ခေါ်၍အင်္ဂလိပ်တွင်ဒီဇင်ဘာလနှင့် မြန်မာ၌ နတ် တော်လနှင့်တူညီပြီး နှစ်ကုန်လ မှာ တလန်ငွေ လို (Tlang ngawi Lo) ဖြစ်၍ သင်္ချိုင်း ပွဲကို ကျင်းပကာ တစ် နှစ်တာ ကုန်ဆုံးလေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဒီဇင်ဘာလမှ ဖေဖော်ဝါရီလအထိ တောင်ယာခုတ်ထွင်ခြင်း၊ မတ်လတွင် တောင်ယာမီးရှို့ပြီး ဧပြီလတွင် စပါးနှင့်သီးနှံမျိုးစုံတို့ကိုတောင်ယာတွင်မျိုးစေ့ချ၍စိုက်ပျိုးကြသည်။ မိုးတွင်းကာလ၌ တောင်ယာပေါင်းမြက်ရှင်းလင်းပြီးတောင်ယာစပါး ဝင်းမှည့်လာလျှင် ကောက်သစ်စားပွဲ ကျင်းပ၍ စပါးများကို ရိတ်သိမ်းလေသည်။

ခူမီး(ချင်း)လူမျိုးတွင် နှစ်သစ်ကူးပွဲတော် ကျင်းပရ ခြင်းပုံပြင်တစ်ပုဒ်ရှိခဲ့သည်။ရှေးအခါကလုလင်ပျို “လောင် ဒန်” (Leaung Dyhn)နှင့်လုံမပျို“အင်လုံ” (Ang  Leung)တို့မှာ သမီးရည်းစားဘဝဖြစ်၍ မြစ်ချောင်း၏ သောင်ပြင်၌ ငါးဖမ်းကြ ပြီးတစ်ဦးကိုတစ်ဦးချစ်မဝ၊ရှုမဝဖြစ်ကြလေသည်။ထိုအချိန်တွင် ဖခင်က လုံမပျို အင်လုံ ၏ လက်မကိုဓားဖြင့်ခွဲပြီး သွေးထုတ်ကာစပါးကျီအလယ်မှာသွေးကျသောကြောင့်လုံမပျိုအင်လုံသည်“စပါးကျီစောင့်နတ်”အဖြစ်ကူပြောင်းသွားရလေတော့ သည်။