အရှိုချင်းတို့အတွက် ချင်းဓမ္မသတ်ကျမ်းအား ပြုစုပေးခဲ့သူ မှာ မြေထဲ(အောင်လံ) စစ်ကဲတော်မင်း မောင်တက်ဖြိုး ဖြစ်ပါသည်။ မောင်တက်ဖြိုးသည်၎င်းချင်းဓမ္မသတ်ကျမ်းအား၁၈၈၁ခုနှစ်ဇွန်လ(၂၂)ရက်နေ့တွင်ရေးသားပြီးမြောက်ခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်ရသည့် အကြောင်းမှာ အရှိုချင်းတို့သည် စာပေမရှိသောကြောင့် ပဆန်းဆရာ များမှ နှုတ်ဖြင့်သာ မှတ်သားထားရသည့်အတွက်ချင်းဓမ္မသတ်ကျမ်း ရေရှည်တည်တံ့စေရန် လုပ်ဆောင်ပေးရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သာဓက အားဖြင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဘုရားဟောကြားတော်မူခဲ့သော သုတ်ကျမ်း၊ ဝိနည်းငါးကျမ်း၊ အဘိဓမ္မာခုနစ်ကျမ်းတို့အား သင်္ဃာယနာတင်ပြီး နောက်၎င်းကျမ်းတို့ကိုအက္ခရာမတင်နှုတ်ဖြင့်သာ အာဂုံဆောင်တော် မူခဲ့ရ ဖူးပေသည်။ ထိုအကြောင်းကြောင့် မြတ်စွာဘုရား ပရိတ် နိဗ္ဗာန် စံလွန်တော်မူပြီးသည့်နောက် နှစ်ပေါင်း ၄၅၀ ခန့်အချိန်တွင် အိန္ဒိယ တောင်ပိုင်းရှိ သီဟိုဋ်ကျွန်းတွင် စိုးစံတော်မူသော ဝဋ္ဋာဂါမဏိ လက်ထက်တွင် ရဟန္တာအရှင်မြတ်တစ်ထောင်တို့အား ပင့်ဖိတ်ပြီး ပေထက်အက္ခရာ တင်စေတော်မူခဲ့ပါသည်။ ထိုနည်းတူခရစ်ယာန်တိုအထွတ်အမြတ်ထားသော သမ္မာကျမ်းစာသည် အစောဆုံးဘီစီ ၇၅၀ တွင် ဓမ္မထပ်ဆင့်ကျမ်း စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး နောက်အကျဆုံးကျမ်း မှာ အေဒီ ၁၅၀ တွင်ရေးသားခဲ့သည့် ရှင်ပေတရုသြဝါဒ စာစောင်တို့အား ခသ ၁၅၆၀ ခုနှစ်တွင်ယခုတွေ့ရသော (၆၆)စောင် ပေါင်းချုပ် ထားသည့် ကျမ်းစာအုပ်ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပါသည်။ အရှိုချင်းတို့သည် ရှေးယခင်က မှတ်တမ်းမပြုလုပ်နိူင်ခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ မိမိတို့ ကိုယ်ပိုင်စာပေ ရှိနေပြီး ဖြစ်သောကြောင့် မိမိတို့စာပေဖြင့် မှတ်တမ်း ပြုနေပြီးဖြစ်ကြောင်းတွေ့ရှိရပါသည်။

လွတ်လပ်သောအရှိုလူငယ်တို့၏ဘဝ

အရှိုချင်းတို့၏လူပျိုအပျိုဘဝသည်အလွတ်လပ်ဆုံးနှင့်အပျော် ဆုံးဘဝဖြစ်ပါသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် လူငယ်တို့ ဘာသာ ဘာဝ တယောက်နှင့်တယောက် ရင်းရင်းနှီးနှီးနေတတ်သော ဓလေ့ ရှိကြပါသည်။ သို့သော်လည်း အစဉ်အလာအရ အိမ်ထောင်ဘက်ကိုမူ ကင်ပွန်းတပ်စဉ်အခါကပင်ဆိုင်သူအချင်းချင်း စေ့စပ်ပေးထား တတ် သည့် အလေ့ရှိခဲ့ကြပါသည်။ ထိုသို့ရွေးချယ်သောအခါ နှမ၏သားများ သည် အမေ၏ အစ်ကို၊ မောင်၏ သမီးများထဲမှ တစ်ဦးတစ်ယောက် အား ဆိုင်သူအဖြစ် လက်ဆက်သည့်ဓလေ့အတိုင်း စောင့်ထိန်းလေ့ ရှိကြပါသည်။ ၎င်းအလေ့အထအား အရှိုချင်းစကား “စီစွန် ပူစွန်” ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ ထိုသို့အားဖြင့် လူပျိူအပျိုဘဝတွင် ဆိုင်သူများ ဖြစ်ကြပြီး လက်ထပ်ပြီးသောအခါ ပိုင်သူများဖြစ်သွားကြပါတော့ သည်။ ချင်းတို့၏ ဓလေ့ထုံးစံအရ ဦးလေးတွင် သမီး မိန်းကလေး မရှိ ပါက အခြားသောမိန်းကလေးများအား ပိုးပန်းခွင့် ရရှိကြပါသည်။ အရပ်ဓလေ့၊ ရွာဓလေ့အရကျေးလက်များတွင် မိန်းကလေးများက လိုအပ်သည့်အခါတိုင်ရန် ရင့်ကျက်သူ၊ ရိုသေ လေးစားထိုက်သူ အပျို ကြီးတစ်ဦးအား အပျိုခေါင်းဆောင်အဖြစ် ရွေးချယ်ခန့်ထားလေ့ရှိကြ ပါသည်။ ထိုနည်းတူပင် ကျေးရွာတိုင်းတွင် အသက်အားဖြင့်ကြီးသူ အများကြည်ညိုလေးစားရသူ၊ သိက္ခာရှိသူ၊ ဉာဏ်အမြော်အမြင်ရှိသူ၊ စကားလိမ္မာစွာပြောဆိုတတ်သူကိုရွေးချယ်ပြီးကာလသား ခေါင်းဆောင် တစ်ဦးစီရှိစမြဲထုံးစံရှိပါသည်။အရှိုချင်းလူပျို ယောကျ်ား လေးများသည် မိမိနှစ်သက်သည့် မိန်းမပျိုရှိရာရွာသို့ လူပျိုလှည့် သည့် ဧည့်သည်လူပျိုသည် ကာလသားခေါင်းဆောင်၏ အိမ်တွင် နေ ရပါသည်။ ထို့နောက်ကာလသားခေါင်းသည် ၎င်းနှစ်သက်သည့်အပျို ရှိမရှိ သို့မဟုတ် ရည်ရွယ်သူရှိမရှိ မေးမြန်းလေ့ရှိပါသည်။ ထို့နောက် ကာလသားခေါင်းဆောင်သည် လသာသောညများတွင် ဗိုင်းငင်၊ ဝါဖန့်ရင်း ထွေရာလေးပါး ပြောဆိုကြသည့် အလေ့ရှိပါသည်။ ထိုသို့ သောအချိန်တွင်လူပျိုသည်ချစ်ရေးဆိုခွင့်ရှိပါသည်။ ထိုသို့လူပျိုလှည့် မည့်အကြောင်းကို ရွာခံများအားကြိုတင်သတင်း ပေးပို့ပါသည်။ အမျိုးသမီးအပျိုအိမ်မှ သဘောတူသည်ဖြစ်စေ သဘောမတူသည် ဖြစ်စေ လက်ခံပြီးစကားပြောပေးရပါသည်။ 

ထိုနည်းတူလူပျိုသည် မိမိစွဲလန်းနေသူ အမျိုးသမီးထံရွာခံ ကာလသားများနှင့်အတူ ညသန်းခေါင်ကျော် မိဘများအိပ်ချိန်တွင် သွားရောက်လူပျိုလှည့်လေ့ရှိပါသည်။ အတူလိုက်ပါလာသော ရွာခံ လူပျိုများက လှေခါးရင်းတွင် ထိုင်စောင့်ရပါသည်။ အကြောင်းမှာ ဧည့်သည်သူခိုးမဟုတ်ကြောင်း သက်သေခံပေးရန်ဖြစ်ပါသည်။ လူပျို လှည့်လာသည့် လူငယ်က ကဗျာ၊လင်္ကာ၊စာချိုးများဖြင့် နှိုးရပါသည်။ လူပျိုလှည့်လာသည့်လူငယ်အား ပညာရှိမရှိ စမ်းခြင်းလည်း ဖြစ်ပါ သည်။ 

၎င်းအပြင် လူပျိုအပျိုတို့သည် အပြန်အလှန် ခြူချောင်းမှုတ် ပြီး ချစ်တေးသီကျူးပြီး အပြန်အလှန် တေးချိတ်ကြရ သည်မှာလည်း ရှေးအစဉ်အလာတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ထိုသို့တေး သီချင်းအားဖြင့် လူပျို အပျိုတေးကဗျာများကိုခြူချောင်းမှုတ်(အရှိုစကားအားဖြင့် ထိန်ခုန် မွှတ်)နည်းကိုလူပျိုလက်ဆင့်ကမ်းအမွေဆက်ခံခြင်းဖြင့်သင်ယူတတ် မြောက်ကြပါသည်။ ကဗျာတေးသီချင်းများသာမက အရှိုတို့၏ရိုးရာ ဘာသာဓလေ့အတွက်  ပဆန်းဆရာသည်လည်း ရိုးရာဓလေ့များ၊ ယစ်ပူဇော်သည့်အခါ ရွတ်ဆိုရသည့် ဆုတောင်းဂါထာများကို နှုတ် တိုက်ရွတ်ဆိုပြီး လက်ဆင့်ကမ်းသင်ကြားပေးလေ့ရှိပါသည်။ ထိုသို့ သုံးည တိုင်တိုင် လူပျိုလှည့်သွားရပါသည်။

ပထမညတွင် မောင်နှမများအကြောင်းဆွေးနွေးကြပါသည်။ ဒုတိယညတွင် ဆွေမျိုးများအကြောင်းပြောကြပြန်ပါသည်။ တတိယ ညတွင် ဖူးစာကံအကြောင်း လူငယ်ဘာဝချစ်ကြိုက်ကြကြောင်း ပြော ကြပါသည်။မိုးလင်းသည်အထိစကားပြောနိုင်ပါသည်။မိဘများသည် ညအချိန် အပေါ့အပါးသွားကြသောအခါ သမီးအခန်းရှေ့မှ ဖြတ် မသွားမိစေရန် သတိပြုကြပါသည်။ ထိုသို့မိဘများမှ သမီးအပျိုအား လွတ်လပ်ခွင့် ပေးထားပေသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ချစ်ကြိုက်ပြီး မိဘများကသဘောတူပါက အတူညအိပ်ခွင့်ရှိပါသည်။ ထိုသို့သောအလေ့ကိုအရှိုချင်းစကားဖြင့် “အစ်ပွီဆွီရို့” ဟုခေါ်သည်။ ထိုသို့ခွင့်ပြုသည်မှာ ဧကန်အမှန်လက်ထပ်ယူမည်ဟု သဘောတူ သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ထိုသို့ဖြင့်လူပျိုအပျိုလွတ်လပ်သော ရွေးချယ် ပိုင်ခွင့်များကို စည်းစနစ်ဓလေ့များအကြားတွင် ရရှိကြပါသည်။ 

ထို့အပြင်လူပျို အပျိုများသည် ရပ်ရွာ၏ ကျန်းမာရေးနှင့် ပတ်သက်သောယဇ်ပူဇော်ခြင်းများတွင်လည်းကောင်း၊မင်္ဂလာဆောင် အခမ်းအနားများတွင်လည်းကောင်း၊ ရပ်ရေးရွာရေး၊ သာရေးနာရေး တို့တွင်အချင်းချင်း ကလူကြည်စယ်ရင်း တပျော်တပါး ပါဝင် လုပ် ဆောင် ကြပါသည်။ ထိုနည်းတူစွာ ကောက်စိုက်ပျိုးနှုတ်သည့် အချိန် များတွင်လည်း တေးသီချင်းများဆိုရင်း အပြန်အလှန် စောင်းကာ ချိတ်ကာ လူငယ်တို့၏ ဘဝအလှတို့သည် အရှိုချင်းလူငယ်များ၏ အလေ့အထနှင့်ကျေးလက် စရိုက်များ ဖြစ်ပေတော့သည်။ 

အရှိုချင်းတို့၏မင်္ဂလာထုံးစံများ

မောင်၏သမီးနှင့် နှမ၏သားသည် ဆိုင်သူများဖြစ်ကြ သော် လည်း မောင်၏သားနှင့်နှမ၏သမီးသည် ဆိုင်သူများ မဟုတ်ကြပါ။ ထို့ကြောင့်လက်ထပ်မရနိုင်ကြောင်း တွေ့ရပြန်ပါ သည်။ ဆိုင်သူများ မဟုတ်လျှင် လက်မထပ်နိုင်ပါ။၎င်းနှင့်ပတ်သက်သည့် တားမြစ်သော ဓလေ့ထုံးနှင့် စည်းမျဉ်းများလည်းရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့်အရှိုချင်း တို့ သည် မောင်လယ်နှမလယ် ပေးစားသည့်အလေ့အား ယနေု့ထိ ကျင့်သုံးလျက်ရှိပါသည်။

အရှိုချင်းတို့၏ ဓလေ့အရ သားရေးသမီးရေး ကိစ္စများတွင် ဇာတ်မြင့်သူ( ကွေလှုန် )နှင့် ဇာတ်နိမ့်သူ( ကွေနဲင်း )ဟု ရှိပါသည်။ သားရှင်သည် မင်္ဂလာအချိန်တွင် နိမ့်သူ၊ သမီးရှင်သည်  မြင့်သူဟု သတ်မှတ်ပါသည်။ အရှိုချင်းဓလေ့အရဆိုင်သူဟုဆိုရာ တွင် အစ်ကို မောင်၏သမီးကို အမနှမ၏သားကလက်ဆက်ထိမ်းမြားယူနိုင်သည်။ “စီစွန်” ဆိုသည်မှာ အရှိုစကားဖြစ်ပြီး ဓလေ့ထုံးတမ်းအရ ဆိုင်သူ ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် အစ်ကို၊ မောင်၏သားက ၎င်း၏ဖခင်ဘက်မှ အစ်မနှမ၏သမီးအား လက်မထပ်နိုင်ပါ။ “ပူစွန်” ဆိုသည့်အရှိုဓလေ့ အရ ဆိုင်သူမဟုတ်သော ကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းဓလေ့ ထုံးတမ်းအစဉ်အလာအတွက် တားမြစ်ထားသည့် စဉ်းမျဉ်းများရှိ ပါ သည်။ လိင်တူမောင်နှမသားသမီးများသည် လက်ဆက်ထိမ်းမြား ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ရပါသည်။ စေ့စပ်ကြောင်းလမ်းခြင်းထိုက်သူတို့ အတွက် ကျင့်သုံးမှုအဆင့်ဆင့်ရှိသည်ကိုလည်း တွေ့ရပါသည်။

စေ့စပ်ကြောင်းလမ်းခြင်း

       အရှိုချင်းအပျိုလူပျိုတို့ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး မေတ္တာသက်ဝင်ကြ သောအခါ ယောကျ်ားလေးသည် မိန်းကလေးအိမ်သို့ ဝင်ထွက် သွားလာနိုင်ပါသည်။ သို့သော် မောင်ရင်းနှမရင်းသဖွယ် သဘောထား ပြီး သစ္စာစောင့်ရသည်။ ကတိစကားအကြိမ်ကြိမ်ပြု ပြီးနောက် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်မိဘအားဖွင့်ဟပြောဆိုရပါသည်။ထို့နောက်  ယောကျ်ား လေးမိဘများသည် ခေါင်ရည်ဘူးဖြင့် မိန်းကလေး မိဘများနေအိမ် သို့ သွားရောက်အကြောင်းကြားခြင်း  စေ့စပ်ခြင်းတို့ကို တရားဝင် ဆောင်ရွက်ရခြင်းသည် ယနေ့ထိ လိုက်နာဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါ သည်။